Xét Nghiệm ADN Bằng Gì? 10 Loại Mẫu Được Sử Dụng Hiện Nay

Xét nghiệm ADN bằng gì và xét nghiệm ADN bằng cách nào luôn là câu hỏi được nhiều người đặt ra khi có ý định xét nghiệm ADN. Ngày nay, có rất nhiều mẫu sinh phẩm có thể sử dụng trong việc phân tích ADN. Mẫu máu, tế bào niêm mạc miệng, mẫu tóc, móng tay và móng chân là 4 loại mẫu được sử dụng phổ biến hiện nay. Ngoài ra còn một số loại mẫu đặc biệt khác, cùng khám phá dưới bài viết này nhé!

Có thể xét nghiệm ADN bằng cách nào?

DNA có nhiều nhất trong nhân tế bào, bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể có chứa nhân tế bào thì đều có thể sử dụng làm mẫu sinh phẩm để xét nghiệm ADN.

Vậy có thể xét nghiệm ADN bằng cách nào? Sử dụng các loại mẫu đó xét nghiệm ADN có sai không? Dưới đây là 10 loại mẫu sinh phẩm thường được dùng trong xét nghiệm ADN bởi có độ chính xác cao gần như là tuyệt đối.

1. Xét nghiệm ADN bằng mẫu máu

Mẫu máu là loại mẫu được sử dụng phổ biến trong quá trình xét nghiệm ADN bởi độ chính xác cao, tính ổn định và thời gian cho ra kết quả sớm. Khi lấy mẫu máu, các bác sĩ sẽ tiến hành sử dụng một bộ kit để lấy 1-2 giọt máu để phân tích ADN. Ở điều kiện bình thường, máu khô có thể bảo quản lên tới hàng tuần mà vẫn có thể tích trữ đủ lượng ADN để giải trình tự gen.

Đặc biệt, có thể dùng mẫu máu của sản phụ để xét nghiệm ADN thai nhi ngay cả khi đứa trẻ chưa chào đời.

• Ưu điểm: Xét nghiệm ADN bằng máu có độ chính xác cao, cho kết quả nhanh trong 4 đến 6 tiếng, mẫu xét nghiệm ít có khả năng bị nhiễm khuẩn vì được lấy và bảo quản trong môi trường an toàn, vô trùng. Ngoài ra, máu có thể bảo quản được lâu, vì máu tươi hay máu khô đều có thể dùng được để phân tích ADN.
• Nhược điểm: Quá trình lấy mẫu máu có thể gây đau hoặc cảm giác sợ hãi cho người xét nghiệm vì phải sử dụng kim. Bên cạnh đó, nếu như không được bảo quản đúng cách, mẫu máu sẽ không thể sử dụng được chỉ sau một thời gian rất ngắn.

2. Sử dụng mẫu niêm mạc miệng

Niêm mạc miệng là mẫu thông dụng thứ 2 sau mẫu máu và cho ra kết quả với tốc độ và độ chính xác không thua kém xét nghiệm bằng mẫu máu.

Để thu mẫu, ta sử dụng tăm bông quệt 2 bên phía trong vòm má. Mẫu này cho kết quả chính xác, độ ổn định cao. Hơn  nữa quá trình thu mẫu đơn giản và phù hợp với mọi lứa tuổi vì tính an toàn, không đau và dễ lấy.

Trong quá trình lấy mẫu, các kỹ thuật viên dùng que có 2 đầu bông quẹt vào 2 bên khoé miệng và phía bên trong của 2 má. Khi đó các tế bào niêm mạc miệng sẽ bong ra và thấm vào đầu bông. Mỗi một lần, các bác sĩ thường lấy khoảng 3 tăm bông như vậy để đủ lượng ADN dùng cho việc xét nghiệm.

Lời khuyên cho những người có ý định xét nghiệm ADN bằng mẫu tế bài niêm mạc miệng là không nên ăn uống khoảng 1 giờ trước khi lấy mẫu để đảm bảo chất lượng của mẫu niêm mạc miệng dùng cho xét nghiệm.

• Ưu điểm: Mẫu tế bào niêm mạc miệng có thể được lấy dễ dàng, nhanh chóng, không gây tổn thương hay đau đớn và cho kết quả chính xác cao chỉ trong vòng 4 đến 6 tiếng. Vì thế, cách thức lấy mẫu niêm mạc miệng này rất phù hợp để với đối tượng là trẻ sơ sinh. Hơn nữa, đây là cách thức tiết kiệm chi phí, do thiết bị y tế dùng để lấy mẫu khá đơn giản.
• Nhược điểm: Do trong miệng chúng ta thường có nhiều vi khuẩn từ đồ ăn nên mẫu tế bào niêm mạc có thể ít nhiều bị ảnh hưởng, gây bất lợi trong quá trình tách chiết ADN.

3. Xét nghiệm bằng mẫu móng tay, móng chân

Xét nghiệm ADN bằng mẫu móng tay, móng chân cũng là một phương pháp phổ biến hiện nay bời tính an toàn và tiện lợi vì người yêu cầu xét nghiệm hoàn toàn có thể tự thu mẫu tại nhà. Hơn nữa, móng tay và móng chân là 2 loại mẫu sinh phẩm dễ bảo quản nên những người không có chuyên môn vẫn có thể tự chủ động thu mãu và không cần gửi ngay đến trung tâm xét nghiệm nếu bận rộn.

Móng tay và móng chân cũng chứa 1 lượng ADN nhất định để có thể tiến hành làm xét nghiệm ADN huyết thống. Số lượng móng cần cắt phụ thuộc vào đối tượng người xét nghiệm.

Ví dụ đối với người lớn thì chỉ cần 6 đến 8 mảnh móng tay hoặc móng chân, nhưng đối với trẻ em thì cần số lượng móng tay của cả 2 bàn để đảm bảo thu thập đủ lượng ADN cho việc phân tích ADN.

• Ưu điểm: Mẫu móng tay và móng chân cho kết quả xét nghiệm chính xác gần như tuyệt đối. Hơn nữa việc thu thập mẫu rất đơn giản, nhanh chóng, có thể tự lấy mẫu ở nhà.
• Nhược điểm: Cách thức này thường cần nhiều thời gian hơn để phân tích ADN, thường mất đến 2 ngày. Bên cạnh đó, móng chân của người lớn thường có bụi hoặc các chất bẩn nên khi tiến hành xét nghiệm gặp khó khăn hơn trong quá trình tinh sạch và tách chiết ADN.

4. Xét nghiệm ADN bằng tóc có chân

Tóc bao gồm 2 phần là ngọn tóc và chân tóc, tuy nhiên trong xét nghiệm ADN dân sự, lượng ADN trong chân tóc đủ để tiến hành xét nghiệm. Mặc dù ngọn tóc cũng chứa ADN nhưng do số lượng không nhiều, quá trình phân tích ADN khó khăn nên thường chỉ dùng trong điều tra hình sự.

Mẫu tóc được sử dụng để làm xét nghiệm phải có kèm chân tóc (ít nhất 2 – 3 sợi nguyên chân). Trong trường hợp tóc bị cắt đứt và không có chân thì nên lấy lại mẫu để quá trình phân tích được diễn ra suôn sẻ.

• Ưu điểm: Cách lấy mẫu xét nghiệm dễ dàng, nhanh chóng, người xét nghiệm có thể tự lấy tại nhà.
• Nhược điểm: Quá trình lấy tóc cần phải chậm rãi, cẩn thận để có thể lấy được cả phần chân tóc. Ngoài ra, cách thức này không phù hợp với trẻ dưới 3 tuổi do tóc tơ của trẻ nhỏ còn mỏng.

5. Dùng mẫu cuống rốn

Mẫu cuống rốn là loại mẫu sinh phẩm dùng trong xét nghiệm ADN huyết thống cha – con, mẹ – con khi đứa trẻ mới được sinh ra. Thông thường, cuống rốn của trẻ sơ sinh thường rụng trong khoảng 1 – 2 tuần sau sinh. Đây là một trong những loại mẫu sinh phẩm rất phù hợp với trẻ sơ sinh vì cách thu mẫu dễ dàng, tự nhiên, không gây đau hay ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.

Bố mẹ hoàn toàn có thể mang mẫu cuống rốn đó của trẻ để xét nghiệm ADN. Theo các chuyên gia y tế, xét nghiệm ADN bằng mẫu cuống rốn có độ chính xác cao, đồng thời cho kết quả nhanh chóng.

6. Dùng DNA tự do trong máu thai phụ

Xét nghiệm ADN thai nhi bằng cách sử dụng DNA trong máu thai phụ là hình thức xét nghiệm khi người mẹ đang mang thai. Phương pháp này còn được gọi là xét nghiệm huyết thống trước sinh nhằm xác định người cha nghi vấn của thai nhi trong bụng mẹ.

Nhờ vào những nghiên cứu và sự phát triển lớn mạnh của khoa học hiện nay. Việc xét nghiệm huyết thống đã có thể tiến hành ngay từ tuần thứ 7. Phương pháp này có thể làm từ rất sớm, trước khi người mẹ lộ bụng, hơn nữa còn sở hữu nhiều ưu điểm về sự an toàn thuận tiện, nhanh chóng hơn so với phương pháp cổ điển là phương pháp xét nghiệm ADN xâm lấn như chọc ối, sinh thiết gai nhau.

7. Dùng nước ối (dịch ối)

Dich ối chứa ADN của thai nhi và có thể được sử dụng để xét nghiệm nhằm xác định huyết thống. Việc chọc ối được thực hiện vào tuần thứ 16 – 23 và chỉ chọc một lượng nước ối tối thiểu nhất có thể.

Chọc ối có thể gây ra nhiều rủi ro đối với thai nhi. Do đó mà phương pháp này chỉ được thực hiện khi bố/ mẹ mắc một số rối loạn di truyền hoặc trong trường hợp siêu âm thai nhi phát hiện một số dị tật bẩm sinh và mẹ có nguy cơ tiền sản giật cao.

Trong một số trường hợp, nếu bác sĩ không đủ tay nghề hoặc thai phụ không giữ gìn cẩn thận. Sau chọc ối có thể gây nhiễm trùng ối. Rò rỉ nước ối hoặc thậm chí là sảy thai. Vì vậy trước khi tiến hành chọc ối, bác sĩ sẽ cân nhắc tư vấn kỹ lưỡng giữa rủi ro và lợi ích đối với mẹ bầu và thai nhi.

8. Dùng qua các mẫu vật phẩm bí mật đặc biệt khác

Các mẫu vật phẩm trên đều được thực hiện do có sự chủ động của 2 hoặc nhiều cá thể. Trong trường hợp muốn giữ bí mật việc xét nghiệm, có thể sử dụng một số vật phẩm đặc biệt như: mẫu dao cạo râu, bàn chải đánh răng, bã kẹo cao su, đầu mẩu thuốc lá,… Đây là những đồ vật có thể sót lại những sinh phẩm mang ADN của người sử dụng. Tuy nhiên lượng ADN không nhiều, dẫn đến những khó khăn trong quá trình xét nghiệm ADN huyết thống.

Tuy nhiên việc xét nghiệm DNA qua các mẫu này có thể không cho kết quả như mong muốn. Do dễ bị nhiễm, nhầm lẫn hoặc lượng DNA không đủ.

9. Dùng mẫu xương, răng

Xương và răng có chứa một lượng ADN, do đó có thể dùng để xét nghiệm ADN. Mẫu xương, răng thường được sử dụng trong giám định hài cốt do đây là những bộ phận có thể tồn tại lâu năm mà không bị phân hủy dẫu trong điều kiện khắc nghiệt của thời tiết và môi trường.

Theo nhiều nghiên cứu, các mẫu xương, răng đem xét nghiệm hài cốt nên được xét nghiệm với mẫu sinh phẩm của thân nhân theo dòng mẹ để thuận lợi cho quá trình phân tích và xét nghiệm. Đồng thời, xét nghiệm ADN bằng xương hoặc răng theo dòng mẹ cũng cho kết quả có độ chính xác cao hơn.

10. Dùng mẫu tinh dịch

Mẫu tinh dịch là một trong những loại mẫu sinh phẩm đặc biệt, thường dùng trong những trường hợp không thể thu được các loại mẫu khác hoặc trong những tình huống nhạy cảm. Trong những trường hợp nêu trên, có thể lấy mẫu tinh dịch trong bao cao su, đồ lót, khăn lau để mang đi xét nghiệm ADN.

Một số lưu ý khi chọn mẫu sinh phẩm xét nghiệm ADN

Mặc dù có nhiều cách để thu mẫu sinh phẩm làm xét nghiệm, song có nhiều yếu tố cần phải cân nhắc trước khi chọn lựa một loại mẫu sinh phẩm.

• Thứ nhất, đối với quá trình thu mẫu máu hoặc mẫu niêm mạc miệng, người tham gia xét nghiệm nên tới trung tâm xét nghiệm hoặc cần người có chuyên môn thực hiện vì 2 loại mẫu này cần đảm bảo vệ sinh và các thiết bị y tế chuyên nghiệp.
• Thứ hai, người tham gia xét nghiệm dùng mẫu tóc hoặc mẫu móng tay có thể sử tự thu mẫu nhưng cần chú ý phân loại cẩn thận, tránh nhầm lẫn giữa các mẫu sinh phẩm của những người tham gia.
• Ngoài ra, hai loại mẫu này cần đặc biệt lưu ý trong trường hợp người tham gia xét nghiệm là trẻ em, khi tóc tơ còn mỏng và móng tay chưa đủ dày và nhiều.
• Thứ ba, mỗi loại mẫu sinh phẩm cũng có mức chi phí xét nghiệm khác nhau và thời gian trả kết quả không giống nhau. Do đó, bạn có thể tham khảo thêm để có thể tìm ra cách thức phù hợp nhất và có trải nghiệm tốt nhất trong việc xét nghiệm ADN.

Hy vọng bài viết có thể giúp bạn hiểu rõ xét nghiệm ADN bằng cách nào. Nếu có bất cứ thắc mắc nào, mời bạn để lại câu hỏi dưới phần bình luận để chuyên trang giải đáp nhé!